De scheuren in Groningen zitten niet alleen in de muren, maar ook in de mensen. Het blijkt dat het al bijzonder lastig is om de scheuren in de muren snel en adequaat te repareren. Het is nog veel moeilijker om de scheuren in de ziel te herstellen. Maar open wonden hebben wel verzorging nodig, zeker als ze niet de kans krijgen om te genezen en steeds weer open gaan. Zoals het geval is bij de mensen met meervoudige schade. Het nieuwe RuG rapport van Gronings perspectief, “Gevolgen van bodembeweging voor Groningers” d.d. 31-01 jl., maakte wederom duidelijk dat als mensen voor de zoveelste keer schade hebben, de moed hen in de schoenen zakt. Niet weer al die inspecties, eindeloze procedures, tig mensen over de vloer, afwachten, inpakken, schoonmaken, terwijl je je door de bevingen al onveilig voelt. Al die tijd van leven die je daaraan kwijt bent en niet kunt besteden aan de dingen die je eigenlijk zou willen doen met de mensen die je lief zijn leidt tot verschillende vormen van stress. Volgens Gronings Perspectief kampen 10.000 mensen met gezondheidsklachten als gevolg van de nasleep van de aardbevingen. 10.000 mensen, net zo veel als er op 19 januari in de fakkeltocht liepen.

In Groningen voltrekt zich inmiddels al vijf en een half jaar lang een ramp in slow motion. Dat is een van de oorzaken voor de scheuren in de samenleving. De volle omvang van de ramp wordt pas geleidelijk aan duidelijk. Niet bij iedereen dringt tegelijk door hoe groot de impact is van de bevingen, schadeproces en versterking. Die ongelijktijdigheid zorgt voor onbegrip en misverstanden tussen mensen, wat kan leiden tot conflicten, soms zelfs scheidingen. De aardbevingsstress zal naar verwachting leiden tot dodelijke slachtoffers. Geestelijke ondersteuning is van levensbelang.

Omdat de ramp zich sluipenderwijs voltrekt, dringt pas nu het besef door dat het om een crisis gaat, dat er slachtoffers zijn. In crisis situaties komt het leven op zijn kop te staan, weet je dat de wereld nooit meer hetzelfde zal zijn. Dat vraagt niet om medicinale zorg, of psychische hulpverlening. Dat vraagt om geestelijke ondersteuning. Zoals er ook na de Bijlmerramp, na de vuurwerkramp in Enschede geestelijke verzorging geboden werd. Niet eventjes, maar gedurende meerdere jaren. Aangezien de ramp in Groningen nog gaande is en het eind voorlopig nog niet in zicht is, zal er dus voor de komende jaren een stevige basis gelegd moet worden om geestelijke verzorging voor de komende jaren te garanderen.

Geestelijk verzorgers kunnen mensen bijstaan die te maken hebben met verlies, door ziekte, overlijden of scheiding. In Groningen ervaren mensen verlies van eigen thuis, verlies van het vertrouwde dorpsleven, verlies van sociale contacten door verhuizingen, verlies van vertrouwen in overheid en instanties. Daarnaast is sprake van ernstig gebrek aan vertrouwen en een diepgaand gevoel jarenlang niet serieus te zijn genomen door de NAM, eigen regering en regeringsinstanties. Dat alles roept levensvragen op. Het loopt niet meer zoals het zou moeten lopen. Mensen voelen zich machteloos en vragen zich af hoe krijg ik weer grip op het leven en is er voor mij en onze kinderen nog toekomst? Dat is dus geen psychische aandoening. Maar mensen worden geraakt door de omstandigheden en moeten daar mee zien te leven.
Mensen vragen zich af hoe ze met dit alles nu het beste om kunnen gaan. “Het ene moment denk je dit kan niet over mijn kant laten gaan, dit is onrechtvaardig wat er gebeurt. Het volgende moment denk je, maar ten koste van wat? Hoeveel jaren strijd wil ik hierin stoppen?” Mensen worstelen met de vraag hoe ze hier een zinnig verhaal van kunnen maken. Een oud-werknemer van de NAM vertelt: “Ik spreek de taal van de techniek en weet waarom ze doen wat ze doen. Maar tegelijkertijd kan ik de manier waarop er nu met mensen omgegaan wordt niet in overeenstemming brengen met wat ik vroeger geleerd heb wat goed is en met hoe je moet leven.” Mensen vragen zichzelf af hoe erg het nu is: “Je weet dat mensen op andere plekken van de wereld alles kwijt zijn door oorlog of natuurgeweld. Dat roept een gevoel van schaamte op: waar klagen we over? Maar dan overheerst weer de boosheid en verontwaardiging over de onrechtvaardigheid en over de onmacht dat je overgeleverd bent aan slepende procedures en het oordeel van anderen, waardoor je niet meer zelf je woning en leven kan vormgeven.” Het vraagt levenskunst om met dit soort dilemma’s en vragen om te gaan. Geestelijk verzorgers zijn gespecialiseerd in de omgang met dit soort levensvragen en in het helpen om zingevingsbronnen te vinden.

In Enschede liepen pastores en vrijwilligers elke dag door Roombeek met een bolderkar met daarin tafel, stoelen, een parasol, koffie en thee. En als er iemand zijn verhaal kwijt wilde, dan streken ze neer. Zo moeten er ook in Groningen mensen komen die een luisterend oor kunnen bieden in dorpen, bij bewonersbijeenkomsten, versterkingspunten. Platform Kerk en Aardbeving denkt aan een team van geestelijk verzorgers, van diverse levensbeschouwelijke achtergrond, beschikbaar voor iedereen die op de een of andere manier geraakt is door de gevolgen van de gasbevingen. Het team van geestelijk verzorgers moet nauw samenwerken met gemeenten, versterkingspunten, psychische en maatschappelijke hulpverlening, maatjesprojecten en kerken. Het begint er mee oog en oor te hebben voor de mens, de scheuren in de ziel, maar zeker ook voor de veerkracht en de hoop op een menswaardig bestaan in het mooie Groningen.

Namens Platform Kerk en Aardbeving
Jacobine Gelderloos
Liebrecht Hellinga